Bến Tre: Vụ tranh chấp dân sự chuyển sang hình sự, UBND tỉnh cần chỉ đạo làm rõ nhiều “khuất tất”?

Theo hồ sơ đơn tố cáo được gửi đến các cơ quan báo chí, người dân cho rằng chính quyền đã cấp giấy CNQSDĐ (sổ) cho nhà kế bên nhưng thực tế có một đoạn là con hẻm (diện tích 1,59m) có đường ống thoát nước nằm ở dưới đất đã tồn tại hơn 40 năm. Trong khi người dân đang gửi đơn khiếu nại và kiện các bên liên quan ra tòa vì cho rằng việc cấp sổ không đúng quy trình về “thẩm định hiện trạng - cấp sổ”, khi tòa án nhân dân thành phố Bến Tre đang trong giai đoạn đưa vụ án ra xét xử thì mâu thuẫn hai bên càng nặng nề; đỉnh điểm là bên bị đơn (bên được cho là lấn chiếm đất) đã kéo theo nhiều người đến nhà nguyên đơn để hành hung, đánh gãy tay con trai và em của nguyên đơn gây thương tích 12%. Từ vụ án tranh chấp dân sự đã chuyển hóa thành vụ án hình sự về “cố ý gây thương tích” gây hậu quả nghiêm trọng.

Ngôi nhà (số 10A) Đường Nguyễn Trung Trực, TP. Bến Tre - trong Vụ án “Tranh chấp quyền sử dụng đất và yêu cầu bồi thường thiệt hại” mà nguyên đơn (bà Lê Thị Tuyết Nhung) cho rằng đã lấn chiếm, xây bít hẻm và đường ông nước của nhà bà Nhung (số nhà 10B1)

Đáng nói hành vi của nhóm (5 người) bên bị đơn - các đối tượng rất ngang nhiên, manh động (4 người đánh 1 người); coi thường pháp luật, ngang nhiên dùng vũ lực, hành hung người ngay trước mặt các cơ quan chức năng. Sau sự việc và nhận được đơn tố giác tội phạm, Cơ quan điều tra Công an tỉnh Bến Tre đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về hành vi “cố ý gây thương tích”. Tuy nhiên điều “khó hiểu” là sau hơn một năm cơ quan này vẫn chưa tìm ra được hung thủ, vẫn chưa khởi tố một bị can nào, chưa có đối tượng nào bị xử lý hình sự. Sau hơn một năm với nhiều lần yêu cầu người bị hại đi giám định thương tật (cho dù đã được giám định trước đó là 12%) đồng thời lấy lời khai các bên và người làm chứng. Bất ngờ mới đây cơ quan này đã ra quyết định tạm đình chỉ vụ án bởi lý do chưa xác định được hung thủ, cho dù chứng cứ đã có là camera an ninh đã được ghi lại khá rõ ràng cũng như có nhiều người chứng kiến sự việc và sẵn sàng làm chứng? Việc tạm đình chỉ với lý do chưa thuyết phục (hết thời hạn điều tra hoặc chưa xác định được bị can – theo khoản 1, điểm a, Điều 229 BLTTHS 2015) nêu trên đã gây bức xúc cho gia đình nạn nhân và bức xúc trong dư luận tại địa phương.

Nạn nhân Nguyễn Thành Đạt kể lại sự việc sảy ra vào ngày 19/2/2020

Vào ngày 19/2/2020, có nhóm 5 người kéo đến trước nhà và hành hung gia đình bà Nhung (ảnh: cắt từ Camera do nạn nhân cung cấp)

Ông Nguyễn Thành Đạt (con Trai bà Nhung) bị đánh gãy tay tỷ lệ thương tật là 12% - (ảnh: cắt từ Camera do nạn nhân cung cấp)

Bà Nhung ngất xỉu sau vụ xô xát sảy ra....(ảnh: cắt từ Camera do nạn nhân cung cấp)

Từ vụ tranh chấp dân sự chuyển sang vụ án hình sự (đánh người gây thương tích), ai chịu trách nhiệm về hậu quả sảy ra?

Liên quan đến vụ án cố ý gây thương tích này bắt nguồn từ việc tranh chấp con hẻm (diện tích 4,75m2) là lối đi chung nằm giữa 2 thửa đất của 2 hộ gia đình là bà Lê Thị Tuyết Nhung (số nhà 10B1) và hộ liền kề là ông Đào Bảo Chương (số nhà là 10A đường Nguyễn Trung Trực, P.1 (nay là phường An Hội), thành phố Bến Tre. Con hẻm có chiều ngang 1,59m dài khoản 12m, trong đó diện tích đang tranh chấp có chiều ngang 0.5m, chiều dài 9.5m (4,75m2), lúc mua nhà cách đây khoảng 40 năm trước, gia đình bà Nhung có đặt một đường ống ngầm để thoát nước sinh hoạt gia đình ra phía ngoài đường chính và đã sử dụng liên tục đường ống này suốt 46 năm. Phía trước giữa con hẻm là một cây cột điện của bà Nhung mà theo người dân cho biết nó đã tồn tại đến nay 33 năm.

Khi hai bên sảy ra tranh chấp liên quan đến con hẻm và chưa được giải quyết dứt điểm thì ông Chương đã bán nhà cho gia đình ông Nguyễn Văn Hiệp. Đến tháng 03 năm 2019, ông Hiệp đã đập bỏ nhà cũ để xây lại nhà mới với quy mô 04 tầng lầu. Khi ông Hiệp triển khai xây dựng thì gia đình bà Nhung ra ngăn cản bởi cho rằng ông Hiệp xây bít hẻm và xây đè lên cống thoát nước, thi công đào phạm vào nền móng của ngôi nhà của bà Nhung làm xụt nền và tường nứt nghiêm trọng. Bà Nhung khiếu nại hành vi này đến đến UBND phường, đồng thời nộp đơn ra tòa án nhân dân TP Bến Tre để giải quyết, nộp đơn yêu cầu ngăn chặn, đình chỉ  hành vi xây dựng công trình lấn chiếm con hẻm, xây trên đường ống nước; đồng thời yêu cầu bồi thường thiệt hại do công trình xây dựng đào móng, đổ bê tông làm nứt tường, xụp nền nhà mình (theo biên bản thẩm định của cty kiểm định xây dựng thì nhà bà Nhung đã xuất hiện 29 vết nứt và xụt lún). Ngay sau đó, bà Nhung cũng làm đơn đề nghị tòa áp dụng “biện pháp khẩn cấp tạm thời” là tạm ngừng xây dựng công trình để tiến hành kiểm tra hiện trạng, đo đạc, thẩm định công trình bị ảnh hưởng do đào móng làm sụt lún, và giấy tờ pháp lý liên quan đến quyền sở hữu nhà đất, giấy phép xây dựng.Tuy nhiên các yêu cầu này lại không được tòa chấp nhận.

Bà Lê Thị Tuyết Nhung - Đc: số 10B1 đường Nguyễn Trung Trực,P. An Hội, TP. Bến tre ( Nguyên đơn của vụ án) kể lại sự việc

Bà Lê Thị Tuyết Nhung cho biết: Ông Hiệp nói là đất nhà ông có giấy CNQSDĐ (có sổ) và có giấy phép xây dựng thì ông có quyền xây. Nhưng tôi không hiểu sao chẳng lẽ nhà nước lại cấp chủ quyền con hẻm công cộng cho người dân? và công trình hiện đang được xây dựng lại nằm trên cống thoát nước nhà tôi đang sử dụng hơn 40 năm? Vì sao vẫn được cấp giấy phép xây dựng? Tại sao lúc trước khi cấp sổ chính quyền không có ai xuống khảo sát, đo vẽ và lấy ý kiến dân, nhà tôi thì ở đây đã hơn 40 năm qua? Nhà tôi hiện bị sụt lún nghiêm trọng, có 29  vết nứt tường và nền nên. Tôi từng đề nghị tòa áp dụng biện pháp ngăn chặn tạm đình chỉ công trình để giải quyết, khắc phục hậu quả thì  lại bị bác bỏ không chấp nhận? gửi đơn kêu cứu khắp nơi nhưng vẫn chưa được giải quyết…

Công trình nhà ông Hiệp trên thực tế là sai giấy phép theo xây dựng (xây diện tích nhiều hơn trong giấy phép và xây lấn hành lang an toàn đường bộ); công trình đang tranh chấp vì xây trên ống cống nhà tôi, mặc dù tôi làm đơn khiếu nại nhiều lần nhưng vẫn không bị đình chỉ thi công? Hàng ngày các nhóm thợ vẫn hiên ngang xây dựng sai phép. Gần đây nhất vào ngày 28/10/2021, Văn phòng UBND tỉnh Bến Tre có gửi công văn yêu cầu UBND Thành phố Bến Tre giải quyết sự việc và báo cáo kết quả cho UBND tỉnh (vào tháng 11). Nhưng đến nay vẫn chưa có một cơ quan nào trả lời hay giải quyết đơn khiếu nại của gia đình tôi...

Con tôi bị đánh gãy tay tỷ lệ thương tật 12%, Em  tôi cũng bị đánh gây thương tích nặng. Đáng nói họ ngang nhiên đánh người ngay giữa ban ngày và trước mặt các cơ quan các chức năng. Toàn bộ sự việc đánh người đã được camera ghi lại cùng với nhiều người dân lúc đó chứng kiến và mọi người đã làm chứng. Nhưng sau khi khởi tố vụ án hình sự để điều tra, cơ quan điều tra tỉnh Bến Tre vẫn chưa “tìm” được đối tượng hành hung trong khi hình ảnh đã quá rõ ràng? Rồi mới đây lại ra quyết định tạm đình chỉ điều tra? Tôi nghi ngờ có ai đó đã can thiệp bao bao che cho nhóm người này, rất mong các cơ quan báo chí cũng như UBND tỉnh Bến tre sớm vào cuộc để giúp người dân chúng tôi….Bà Nhung bùi ngùi nói !

Theo bà Nhung, công trình xây dựng đang bị khiếu kiện nhưng chính quyền lại bỏ mặc để ông Hiệp vẫn tiếp tục đào móng, đổ sàn bê tông để xây dựng một căn nhà kiên cố với 04 tầng, làm nhà bà xuất hiện 29 vết nứt lớn, sụt lún nền nhà rất nghiêm trọng, ông Hiệp còn xây ban công lấn chiếm phủ kín không gian phía bên trên bao gồm cả 4 tầng và sai theo giấy phép xây dựng..Bà Nhung tố cáo những hành vi này lên UBND phường, và thành phố Bến Tre nhưng mà không có một cơ quan nào can thiệp đình chỉ xây dựng theo quy định pháp luật.

Sau nhiều lần bà Nhung gửi đơn khiếu nại về hành vi xây dựng công trình sai phép, lấn chiếm hành lang lộ giới...đến các cơ quan, ban ngành tỉnh Bến Tre; ngày 28/10/2021, Văn phòng UBND tỉnh Bến tre (Ban tiếp công dân) có gửi công văn yêu cầu UBND Thành phố bến Tre chỉ đạo, kiểm tra và báo cáo kết quả cho UBDN tỉnh (vào tháng 11). Nhưng đến nay vẫn chưa có một cơ quan nào trả lời hay giải quyết đơn khiếu nại của gia đình bà Nhung

Về góc độ pháp lý liên quan đến vụ việc, Luật sư Nguyễn Thành Phú – Đoàn Luật sư TP.HCM chia sẻ về những quy định pháp luật  liên quan đến việc xây dựng công trình có hành vi lấn chiếm đất.... như sau:

Luật sư Nguyễn Thành Phú – Đoàn Luật sư TP.HCM

Hành vi xây dựng công trình trên cống thoát nước: Là hành vi lấn, chiếm đất thuộc hành lang bảo vệ công trình và sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Khoản 6, Điều 14 Nghị định số 91/2019/NĐ-CP:

“Trường hợp lấn, chiếm đất thuộc hành lang bảo vệ an toàn công trình và đất công trình có hành lang bảo vệ, đất trụ sở làm việc và cơ sở hoạt động sự nghiệp của cơ quan, tổ chức theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước thì hình thức và mức xử phạt thực hiện theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực về hoạt động đầu tư xây dựng; khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản làm vật liệu xây dựng, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật; kinh doanh bất động sản, phát triển nhà ở, quản lý sử dụng nhà và công sở; trong lĩnh vực về giao thông đường bộ và đường sắt; trong lĩnh vực về văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo; trong lĩnh vực về khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi; đê điều; phòng, chống lụt, bão; trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản nhà nước và các lĩnh vực chuyên ngành khác.”

Theo quy định tại Điểm d, Khoản 2, Điều 46 Nghị định 121/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng; kinh doanh bất động sản; khai thác, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng; quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật; quản lý phát triển nhà và công sở như sau:

“Điều 46. Vi phạm quy định về khai thác, sử dụng hệ thống thoát nước

…….

2. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:

…

d) Xây dựng các loại công trình trên bờ, trên mặt nước, dưới mặt nước trong khu vực bảo vệ an toàn hệ thống thoát nước trái quy định.

4. Biện pháp khắc phục hậu quả:

a) Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu;

b) Buộc phá dỡ công trình xây dựng, bộ phận công trình xây dựng vi phạm theo quy định tại Nghị định số 180/2007/NĐ-CP đối với hành vi quy định tại Điểm d Khoản 3 Điều này.”

Do đó hành vi xây dựng công trình trên cống thoát nước cần phải xử phạt hành chính khung từ 2 đến 4 triệu đồng và phải áp dụng biện pháp khắc phục là tháo dỡ phần xây dựng trái phép để khôi phục tình trạng ban đầu theo đúng quy định pháp luật tại điểm a, Khoản 4,  Điều 46 Nghị định 121/2013/NĐ-CP.

 Ngoài ra, việc đường đi chung và đường cống thoát nước gia đình hộ bà Nhung đã sử dụng trên 40 năm và ổn định, không tranh chấp với ai thì Căn cứ theo điều 236 Bộ luật dân sự 2015 quy định về “Xác lập quyền sở hữu theo thời hiệu do chiếm hữu, được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật” thì Bộ luật này quy định cụ thể như sau:

“Người chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời hạn 10 năm đối với động sản, 30 năm đối với bất động sản thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó, kể từ thời điểm bắt đầu chiếm hữu, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.”

Theo camera người dân cung cấp, vào ngày 19/2/2020 có một nhóm 5 người mà bà Nhung cho rằng do ông Hiệp dẫn đầu đã kéo đến trước nhà bà Nhung chửi mắng và hành hung (vợ chồng, em, và con trai bà); trong khi xô xát bà Nhung đã bị ngất xỉu, con bà Nhung là Nguyễn Thành Đạt bị đánh gãy tay với tỷ lệ thương tật 12% và em gái bà Nhung đã bị đánh thương tật 1%.

Kết luận giám định pháp y về thương tích (số: 59-320) ngày 26/3/2020 của Trung tâm Pháp y tỉnh Bến Tre, tỷ lệ tổn thương cơ thể do thương tích của ông Nguyễn Thành Đạt là 12%.

Tại thông báo kết luận giám định (ngày  16/9/2020) của Cơ quan CSĐT CA tỉnh Bến Tre - nội dung kết luận này cho thấy "Thương tích gãy xương quay cẳng tay trái của nạn nhân Nguyễn Thành Đạt là do một "vật tày tác động" trực tiếp vào vùng cẳng tay trái gây nên....

Tuy nhiên, tại trang 2 (mục 2.4) của kết luận thể hiện: Mặc dù có 4 người liên quan trực tiếp đến việc đánh "hội đồng" một mình ông Đạt, trong đó ông Minh (con trai ông Hiệp) có đánh trúng vào tay trái của nạn nhân - nhưng kết luận là cho rằng "không đủ cơ sở xác định" và ai đã gây thương tích cho nạn nhân...? 

Ngày 16/10/2020, Cơ quan điều tra Công an tỉnh Bến Tre đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự “cố ý gây thương tích”. Tuy nhiên đến ngày 19/7/2021, đơn vị này lại đã ra quyết định tạm đình chỉ vụ án hình sự (quyết định số 930), cơ sở để tạm đình chỉ là căn cứ vào khoản 1, điểm a, và khoản 3 điều 229 - Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.

Luật sư Nguyễn Thành Phú – Đoàn Luật sư TP.HCM, chia sẻ vế góc độ pháp lý của quyết định tạm đình chỉ vụ án:

Căn cứ vào những nội dung của vụ việc, chứng cứ tình tiết từ các cơ quan, các bên có liên quan, thì Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bến Tre tạm đình chỉ điều tra vụ án cố ý gây thương tích  theo điểm a, khoản 1 và khoản 2  điều 229”,  Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015. Theo tôi quyết định tạm đình chỉ (số 930, ngày 19/7/2021) này là chưa khách quan, chưa làm rõ trách nhiệm của từng người, điều này đã gây thiệt hại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của nạn nhân, bởi các lẽ sau:

Thứ nhất: Vụ việc đôi bên đánh nhau, xô xát thì có nhiều người chứng kiến, bên cạnh đó có camera ghi hình lại, trong đó có sự chứng kiến của các cán bộ đang giải quyết tranh chấp. Cần phải triệu tập các cá nhân lên lấy lời khai từng người, kết hợp trích lục camera, chứng cứ, lời khai các bên có liên quan sẽ xác định được bị can, ai có vai trò chủ mưu, ai xúi dục, ai tổ chức…Cơ quan điều tra sau 9 tháng điều tra mà chưa xác định được bị can gây thương tích là theo tôi chưa thuyết phục. Nhân chứng cũng có và camera cũng đã ghi lại cảnh nhóm người lao vào hành hung gia đình ông Đạt; người thì dùng nón bảo hiểm đánh, người thì bẻ tay, người thì đạp nạn nhân té ngã....(ông Hiệp, Minh, Phi, và Phong - theo thông báo kết luận giám định); sau khi ông Đạt té ngã (ông Hiệp nằm trên ông Đạt), ông Hiệp và ông Minh đã dùng tay đánh liên tiếp vào đầu, gáy của nạn nhân...Thì không thể nói là không xác định được ai gây nên thương tích cũng như cơ chế hình thành thương tích...rồi để hết thời hạn điều tra và ra quyết định tạm đình chỉ vụ án như vậy.

Thứ hai: Về thời hạn điều tra thì cơ quan điều tra đã vi phạm về thời hạn điều tra là kéo dài tới 9 tháng, rồi lại ra quyết định tạm đình chỉ vụ án.

Theo Luật tố tụng Hình sự 2015 quy định tại Điều 172 - Thời hạn điều tra như sau:

1. Thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 02 tháng đối với tội phạm ít nghiêm trọng, không quá 03 tháng đối với tội phạm nghiêm trọng, không quá 04 tháng đối với tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng kể từ khi khởi tố vụ án cho đến khi kết thúc điều tra.

2. Trường hợp cần gia hạn điều tra do tính chất phức tạp của vụ án thì chậm nhất là 10 ngày trước khi hết thời hạn điều tra, Cơ quan điều tra phải có văn bản đề nghị Viện kiểm sát gia hạn điều tra.

Việc gia hạn điều tra được quy định như sau:

a) Đối với tội phạm ít nghiêm trọng có thể được gia hạn điều tra một lần không quá 02 tháng;

b) Đối với tội phạm nghiêm trọng có thể được gia hạn điều tra hai lần, lần thứ nhất không quá 03 tháng và lần thứ hai không quá 02 tháng.

..................................................................................................

Theo hồ sơ vụ việc, tại một buổi  tiếp xúc dân của UBND tỉnh  Bến Tre, các sở, ban, ngành chức năng của tỉnh với gia đình bà Nhung khi được hỏi về quy trình cấp giấy phép xây dựng cho nhà ông Hiệp ra sao, thì Phòng quản lý đô thị lại cho rằng: “Công tác kiểm tra ngoại nghiệp do lãnh đạo phòng đã yêu cầu chuyên viên kiểm tra hiện trạng đất trước khi xây dựng để nắm tình hình khu đất để tham mưu Uỷ ban nhân dân thành phố cấp giấy phép xây dựng. Phòng Quản lý đô thị thành phố tham mưu Ủy ban nhân dân thành phố cấp giấy phép xây dựng đúng với giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của ông Hiệp cung cấp. Nhưng khi khảo sát cấp phép xây dựng thì không biết phía dưới đất nhà ông Hiệp có cống thoát nước của nhà bà Nhung, nên hai gia đình tự giải quyết” (?)

Tại buổi tiếp xúc công dân ngày 13/9/2019 của UBND thành phố Bến Tre, ông Bùi Tuấn Phương - Phó trưởng phòng quản lý đô thị cho rằng: "Khi khảo sát cấp phép xây dựng thì không biết phía dưới đất nhà ông Hiệp có cống thoát nước của nhà bà Nhung, nên hai gia đình tự giải quyết” (?)

Liên quan đến công tác xét xử vụ án theo yêu cầu của nguyên đơn, ngày 28/09/2020, TAND Thành phố Bến Tre đã xét xử sơ thẩm và bác yêu cầu khởi kiện của gia đình bà Nhung. Tuy nhiên đến ngày 28/01/2021, TAND tỉnh Bến Tre đã xét xử phúc thẩm và ra quyết định hủy toàn bộ bản án sơ thẩm nêu trên. Lý do bị hủy toàn bộ bản án bởi vì nhiều vi phạm, thiếu sót trong các thủ tục tố tụng.

Ngày 28/01/2021, TAND tỉnh Bến Tre đã ra quyết định hủy toàn bộ bản án sơ thẩm trước đó của TAND Thành phố Bến Tre do có sai sót trong tố tụng, xét xử...

Như vậy, từ một vụ án dân sự về tranh chấp quyền sử dụng đất nhưng không được các cơ quan chức năng giải quyết “thấu tình đạt lý”, chậm trễ, không áp dụng các biện pháp hành chính kịp thời. Nay đã chuyển hóa thành vụ án hình sự “cố ý gây thương tích”, xâm phạm đến sức khỏe của công dân, làm mất an ninh trật tự tại địa phương.

Còn cơ quan điều tra CA tỉnh Bến Tre thì sau hơn một năm ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, rồi yêu cầu nạn nhân đi giám định thương tật nhiều lần…Cho dù có những chứng cứ là camera an ninh ghi lại cùng nhiều nhân chứng chứng kiến việc đánh người này. Nhưng “không hiểu sao” điều tra mãi đến hơn 9 tháng vẫn chưa xác định được bị can là ai, rồi bất ngờ lại ra quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án do hết thời hạn điều tra?

Hiện nay nạn nhân và gia đình và người dân địa phương Bến Tre đang rất bức xúc về vụ việc này, họ cần một sự công bằng, giải quyết đúng pháp luật của các cơ quan có thẩm quyền một cách khách quan, minh bạch và “thượng tôn pháp luật”.